ปัญหาใหญ่ของผู้ที่เป็นโรคข้อเข่าเสื่อมคือการเคลื่อนไหวได้ลำบากขึ้น เนื่องจากเกิดอาการฝืด ขัดบริเวณข้อเข่าจากการที่น้ำเลี้ยงไขข้อเข่าเดิมลดลงหรือเกิดการอักเสบ ทำให้ผิวกระดูกเกิดการเสียดสีกัน ก่อให้เกิดความเจ็บปวดเมื่อเคลื่อนไหวบริเวณเข่า สร้างความทรมานเป็นอย่างมาก
เราสามารถรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมได้จากการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าใหม่ แต่อย่างไรก็ตามหากแพทย์พิจารณาว่าอาการของโรคยังไม่รุนแรงจนต้องรับการผ่าตัด หรือมีปัจจัยอื่นที่ทำให้การผ่าตัดมีความเสี่ยง โดยเฉพาะอย่างยิ่งการผ่าตัดในผู้สูงอายุ ดังนั้นการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าจึงเป็นอีกทางเลือกในการรักษาโรคที่เกี่ยวกับข้อได้โดยไม่ต้องผ่าตัดนั่นเอง
การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า รักษาข้อเข่าเสื่อม
การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเป็นวิธีการรักษา และ/หรือบรรเทาอาการของโรคข้อเข่าเสื่อม ซึ่งสามารถใช้กับผู้ป่วยที่อาการไม่หนัก หรือในผู้ป่วยที่ยังไม่พร้อมเข้าผ่าตัด
อาการของโรคข้อเข่าเสื่อม
ทุกสิ่งทุกอย่างเมื่อผ่านการใช้งานมาเป็นเวลานานย่อมเกิดการเสื่อมสภาพได้ เข่าเป็นอวัยวะที่ต้องรองรับน้ำหนักตัว และได้รับแรงกระแทกเมื่อถูกใช้งาน เมื่ออายุมากขึ้นน้ำเลี้ยงข้อเข่าก็จะผลิตได้น้อยลง และ/หรือผ่านการใช้งานมาก ๆ จนทำให้เกิดการอักเสบ เมื่อน้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่สามารถทำหน้าที่ช่วยหล่อลื่น ก็เหมือนกับบานประตูที่น้ำมันหล่อลื่นแห้ง เกิดการฝืดขัดขึ้น เข่าก็เช่นเดียวกัน เมื่อไม่มีน้ำเลี้ยงข้อเข่า ผิวกระดูกจึงเสียดสีกันจนทำให้เกิดการสึกหรอ สร้างความเจ็บปวดให้กับผู้ป่วย เช่น ขยับข้อเข่าได้ลำบากขึ้น มีอาการบวมร้อนแดงบริเวณข้อเข่า ลงน้ำหนักขาไม่ได้ ในรายที่อาการรุนแรงอาจไม่สามารถเดินได้เลย
น้ำเลี้ยงข้อเข่า หรือ น้ำไขข้อเทียม คืออะไร
เพื่อป้องกันไม่ให้กระดูกเกิดการเสียดสีกัน ธรรมชาติจึงสร้างน้ำเลี้ยงข้อเข่าที่ทำหน้าที่เสมือนน้ำมันหล่อลื่น ช่วยลดแรงเสียดสี และลดการกระแทกระหว่างกระดูกได้ แต่เมื่ออายุมากขึ้น น้ำเลี้ยงข้อเข่าอาจลดลง หรือเกิดการอักเสบ จนไม่สามารถทำหน้าที่เดิมคือการลดแรงเสียดสีได้ จึงทำให้เกิดโรคข้อเข่าเสื่อมขึ้น เมื่อปัญหาของอาการโรคข้อเข่าเสื่อมที่มาจากน้ำเลี้ยงข้อเข่าลดลง ดังนั้นจึงได้มีการพัฒนาน้ำไขข้อเทียม ที่จะมาทดแทนน้ำเลี้ยงข้อเข่าตามธรรมชาติ
การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าด้วยน้ำไขข้อเทียมก็เปรียบเสมือนเติมน้ำมันหล่อลื่นที่บานพับประตูทำให้การเสียดสีระหว่างกระดูกลดลง อาการเจ็บปวดจึงลดลงด้วย
คุณสมบัติของน้ำไขข้อเทียม
- ทำมาจากกรดไฮยาลูรอนิค (Hyaluronic Acid: HA) มีลักษณะข้นหนืด สีใส คล้ายเจล โดยเลียนแบบจากน้ำเลี้ยงข้อเข่าธรรมชาติที่มีกรดไฮยาลูรอนิคเป็นองค์ประกอบ
- น้ำไขข้อเทียมสามารถช่วยบรรเทาการเสียดสีและลดแรงกระแทกที่ข้อเข่าได้แทนน้ำเลี้ยงข้อเข่าธรรมชาติ ทำให้อาการอักเสบและการเจ็บปวดจากการขยับข้อลดลง และยังช่วยชะลอการผ่าตัดข้อเข่าได้ชั่วคราวสำหรับผู้ที่ต้องเข้ารับผ่าตัดแต่ยังไม่มีความพร้อม
- การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าด้วยน้ำไขข้อเทียมนอกจากจะช่วยหล่อลื่นแล้วยังสามารถกระตุ้นการผลิตน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้ในระยะหนึ่ง
- เพราะองค์ประกอบของน้ำไขข้อเทียมมีโครงสร้างที่คล้ายกับน้ำเลี้ยงข้อเข่าตามธรรมชาติ อาการแพ้จากการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าด้วยน้ำไขข้อเทียมจึงมีน้อยมาก
- ชนิดของน้ำไขข้อเทียมสามารถแบ่งได้จากขนาดโมเลกุลของสาร คือขนาดโมเลกุลเล็กที่เน้นกระตุ้นการสร้างน้ำเลี้ยงข้อเข่า และขนาดโมเลกุลใหญ่ที่เน้นการหล่อลื่น
ข้อดีของการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า
- ลดอาการข้อเข่าติด ฝืด หรืออาการเจ็บข้อเข่าจากการที่มีน้ำเลี้ยงข้อเข่าจากธรรมชาติไม่เพียงพอ
- ลดอาการอักเสบ ระคายเคืองจากการเสียดสีระหว่างกระดูกต้นขากับกระดูกหน้าแข้ง
- สามารถกระตุ้นให้ร่างกายสร้างน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้ระยะหนึ่ง
- ทำให้คุณภาพชีวิตดีขึ้นจากการที่สามารถเคลื่อนไหวได้มากขึ้น
- ชะลอการผ่าตัดข้อเข่าเสื่อมได้กว่า 3 ปี
การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเสื่อมเหมาะกับใครบ้าง
- การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเหมาะกับผู้ที่เป็นโรคข้อเข่าเสื่อมที่ระยะความรุนแรงของโรคอยู่ในระดับเริ่มต้นจนถึงปานกลาง
- การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเหมาะกับผู้ป่วยที่ผ่านการรักษาด้วยยาและการทำกายภาพบำบัดแล้วไม่ได้ผล หรือให้ผลน้อยมาก
- การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเหมาะกับผู้ที่ยังไม่พร้อมผ่าตัด สามารถชะลอการผ่าตัดออกไปได้
- การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเหมาะกับผู้สูงอายุที่มีความเสี่ยงหากต้องเข้ารับการผ่าตัด
- การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเหมาะกับผู้ที่เพิ่งรับการผ่าตัดข้อเข่ามา ซึ่งจะทำให้เข่าสามารถกลับมาใช้งานได้ไวขึ้น
การเตรียมตัวก่อนฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า
การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเป็นเพียงการฉีดน้ำหล่อลื่นจากกรดไฮยาลูรอนิคเข้าไปที่ข้อเข่าเท่านั้น ไม่ได้มีการผ่าตัดหรือทำหัตถการอื่น สำหรับการเตรียมตัวก่อนฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าจึงไม่ได้มีข้อปฏิบัติที่พิเศษมากนัก เพียงแค่นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ ดื่มน้ำให้มาก พยายามไม่เครียด และหากกำลังใช้ยาใด ๆ อยู่ให้แจ้งแพทย์ก่อนนัดฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า เนื่องจากแพทย์อาจพิจารณาให้งดยาบางกลุ่มก่อนฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า
ขั้นตอนการฉีดน้ำหล่อเลี้ยงข้อเข่า
เมื่อแพทย์พิจารณาให้ผู้ป่วยรับการรักษาด้วยการฉีดน้ำหล่อลื่นผิวข้อเข่าด้วยน้ำไขข้อเทียมแล้ว จะมีการแบ่งประเภทของน้ำไขข้อเทียมออกอีก 2 ประเภทคือ
1. การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าแบบโมเลกุลขนาดกลางและขนาดเล็ก
ปริมาณการฉีดจะอยู่ในช่วง 3-5 เข็มขึ้นกับอาการ และระดับความรุนแรงของโรค แพทย์จะฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าให้ผู้ป่วยสัปดาห์ละประมาณ 1-2 เข็ม ติดต่อกันจนครบโดสที่กำหนด ในการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเข็มที่ี 1-2 จะช่วยให้อาการบวมและอักเสบดีขึ้น แต่ผู้ป่วยอาจยังไม่รู้สึกถึงผลต่างชัดเจนนัก แต่จะเริ่มรู้สึกดีขึ้นหลังจากได้รับเข็มที่ 3 เป็นต้นไป และอาการจะดีขึ้นเรื่อย ๆ
2. การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าแบบโมเลกุลขนาดใหญ่
แพทย์จะฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าให้เพียง 1 เข็มเท่านั้น สามารถลดอาการปวดอักเสบ และทำให้ข้อเข่าสามารถกลับมาทำงานได้ดีขึ้น
หากพบว่าข้อเข่ามีการบวมอักเสบจากน้ำไขข้อเข่าเดิม แพทย์จะเจาะเอาน้ำไขข้อเข่าเดิมที่มีการอักเสบออกก่อนจะฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเทียมแทนที่ หลังฉีดน้ำหล่อเลี้ยงข้อเข่าสามารถช่วยอาการของโรคดีขึ้นประมาณ 6 เดือน-1 ปี ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรคก่อนรักษา
ฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า ราคาเท่าไหร่
หัตถการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าราคาจะขึ้นอยู่กับจำนวนเข็มที่ฉีดและชนิดของน้ำเลี้ยงข้อเข่าที่ฉีด โดยหากฉีดข้อเข่าเสื่อมด้วยการใช้ยาสเตียรอยด์ราคาจะอยู่ในช่วงประมาณ 1,000-5,000 บาทต่อเข็มขึ้นกับแต่ละสถานพยาบาล และหากเป็นการฉีดข้อเข่าเสื่อมด้วยกรดไฮยาลูรอนิกหรือน้ำเลี้ยงข้อเข่าเทียมราคาจะอยู่ในช่วง 4,000-20,000 ต่อเข็ม ซึ่งหลายโรงพยาบาลก็มักจะจัดแพ็กเกจราคาฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าแบบ 3 เข็ม 5 เข็ม ในราคาถูกกว่าต่อเข็มเพื่อเป็นทางเลือกให้กับผู้ป่วย
ฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าที่ไหนดี
สิ่งสำคัญที่ต้องคำนึงถึงการเลือกใช้บริการโรงพยาบาลคือความสะอาดและปลอดภัย เนื่องจากการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าก็มีโอกาสเสี่ยงการติดเชื้อได้ หากการดูแลความสะอาดของโรงพยาบาลนั้นไม่ดีพอ แพทย์ที่รักษาควรจะมีความเชี่ยวชาญ สามารถวินิจฉัยและวางแผนการรักษาให้กับผู้ป่วยได้อย่างถูกต้องและเป็นประโยชน์แก่ตัวผู้ป่วยอย่างสูงที่สุด และโรงพยาบาลนั้นควรมีประสิทธิภาพ สามารถรักษาด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า ควบคู่ไปกับการรักษาโรคข้อเข่าวิธีอื่น ๆ เนื่องจากการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่ใช่วิธีรักษาโรคข้อเข่าอย่างถาวร ผู้ป่วยจำเป็นต้องเข้ารับการตรวจอย่างต่อเนื่อง หากอาการของโรคแย่ลง ผู้ป่วยควรสามารถเข้ารับการรักษาที่โรงพยาบาลเดิมได้ต่อเนื่อง
ฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าดีไหม มีผลข้างเคียงรึเปล่า
ผู้ป่วยที่เข้ารับการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเพื่อบรรเทาอาการข้อเข่าเสื่อมอาจมีความกังวลว่าสารน้ำที่ฉีดเข้าไปที่ข้อเข่าจะทำให้เกิดผลข้างเคียงอะไรหรือไม่ การฉีดข้อเข่านั้นจะใช้กรดไฮยาลูรอนิคซึ่งมีคุณสมบัติคล้ายกับน้ำไขข้อจริงของเราอยู่แล้ว ดังนั้นจึงไม่ได้เป็นอันตรายต่อร่างกายเราแต่อย่างใด แต่หลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าอาจพบอาการบวม แดง และมีรอยเข็มฉีดขาได้บ้างเหมือนกับการฉีดยาทั่ว ๆ ไป และอาการจะดีขึ้นภายใน 2-3 วัน
การดูแลตัวเองหลังการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า
หลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า ผู้ป่วยจะสามารถใช้ชีวิตประจำวันได้ตามปกติ แต่ควรหลีกเลี่ยงการใช้งานข้อเข่าที่มากเกินไปในช่วง 2-3 แรกหลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า เช่นการเดินมากๆ การวิ่ง หรือการยกของหนัก เพื่อให้เข่าได้ฟื้นฟูตนเอง หลังจากนั้นจึงสามารถใช้งานข้อเข่าได้มากขึ้น หากมีอาการบวมหรืออาการปวด อาจใช้การประคบเย็นลดบวมได้ อาการจะค่อย ๆ ดีขึ้นเอง
แต่อย่างไรก็ตามหลังรับการรักษาด้วยการฉีดข้อเข่าจะช่วยลดการเจ็บปวด แต่ก็ไม่ควรจะใช้งานข้อเข่ามากจนเกินไป เนื่องจากจะส่งผลให้การรักษาไม่เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพในระยะยาว เมื่ออาการหนักขึ้นอาจไม่สามารถใช้การรักษาด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้อีก
ข้อจำกัดและอาการข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น
- การรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าสามารถช่วยรักษาได้ในผู้ป่วยที่มีระดับความรุนแรงของโรคระดับเริ่มต้นถึงปานกลางเท่านั้น ในผู้ป่วยที่มีระดับความรุนแรงของโรคมากอาจใช้วิธีฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่ค่อยเห็นผลเท่าที่ควร
- ในผู้ที่เคยติดเชื้อในข้อ ไม่สามารถรักษาด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้เนื่องจากมีความเสี่ยงที่จะทำให้เกิดการติดเชื้อ ส่งผลให้โรคข้อเข่าเสื่อมยิ่งทวีความรุนแรงมากขึ้น
- ผู้ป่วยที่แพ้น้ำไขข้อเทียมไม่สามารถรักษาด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้ เพราะจะยิ่งทำให้อาการแย่ลง
- ผู้ที่ได้รับการรักษาด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าในบางรายอาจมีผลข้างเคียงเช่น การบวมแดง หรืออาการปวด สามารถบรรเทาอาการได้โดยการประคบเย็นได้ และอาจเกิดการติดเชื้อหลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้ แต่มีโอกาสเกิดน้อยมาก
คำถามที่พบบ่อย
1. หลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า ต้องพักฟื้นไหม
การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเป็นเพียงแค่ฉีดกรดไฮยาลูรอนิคเข้าที่บริเวณข้อเข่าเท่านั้น ผู้ป่วยไม่จำเป็นต้องพักฟื้นที่โรงพยาบาล หลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเสร็จสามารถกลับบ้านได้เลย แต่อย่างไรก็ตามผู้ป่วยควรระวังการใช้งานเข่าที่มากเกินไปในช่วง 2-3 วันแรก เพื่อให้การรักษาเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
2. ฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า รักษาข้อเข่าเสื่อมได้ถาวรไหม
การรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่สามารถรักษาโรคได้อย่างถาวร เป็นเพียงแค่การบรรเทาอาการปวดอักเสบได้เท่านั้น โดยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าสามารถอยู่ได้ประมาณ 3 เดือนถึง 1 ปี เมื่อครบระยะแพทย์จะพิจารณาถึงการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมอีกครั้งว่าจะรักษาด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเพิ่ม หรือรักษาด้วยวิธีอื่นต่อไป
ข้อสรุป
โรคข้อเข่าเสื่อมเป็นโรคที่สร้างความทรมานให้กับผู้ป่วย และทำให้คุณภาพชีวิตแย่ลง ดังนั้นการรักษาด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าจึงเป็นการทำให้อาการเจ็บปวดลดลง สามารถใช้งานข้อเข่าได้ดีขึ้น คุณภาพชีวิตผู้ป่วยจึงดีขึ้นไปด้วย แต่อย่างไรก็ตามการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่ใช่การรักษาโรคถาวร ควรทำการรักษาควบคู่ไปกับวิธีอื่นด้วย เพื่อการรักษาเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ